PATRIJARH IRINEJ-POMIRITELJ

 

VESTI iz Frankfurta, obj.24.januar 2010.

Ličnost nedelje

PATRIJARH IRINEJ - POMIRITELJ

 

Suđeno mu da miri zavađene

 

Nakon što je njegovo ime izvučeno žrebom novoizabrani poglavar Srpske pravoslavne crkve Njegova svetost gospodin Irinej (Gavrilović) rekao je da je to bila volja Božja i volja Svetog arhijerejskog sabora.

"Na tu tešku dužnost izabran sam uz pomoć braće arhijereja sa kojima ću zajedno nositi breme i sve probleme", rekao je 80-godišnji patrijarh Irinej neposredno po izboru.

Novoizabrani patrijarh, svetovnog imena Miroslav Gavrilović, rođen je 1930. u selu Vidova, 15-tak kilometara od Čačka, u sredini gde su se čula zvona manastira Ovčarsko-kablarske klisure. Kao petogodišnjak ostao je siroče. Otac Zdravko je poginuo nesrećnim slučajem, a mati Milijana ostala sa troje siročadi: sinovima Vukomanom i Miroslavom i ćerkom Milijankom. Nakon završetka osnovne škole Miroslav upisuje nižu gimnaziju u Čačku koju kao 15-godišnjak napušta i odlazi u manastir Preobraženje na Ovčar planini, ali ga tu monasi posle osam meseci ubediše da nastavi školu. Vratio se i završio gimnaziju, a potom i Bogosloviju u Prizrenu (tadašnji jeromonah i potonji patrijarh Pavle mu je pomagao da napiše molbu za upis). Diplomirao je i na Bogoslovskom fakultetu u Beogradu. Po završenom Teološkom fakultetu, zbog nesporazuma sa ondašnjim patrijarhom Germanom, upisuje studije prava, odlazi na odsluženje vojnog roka, a potom se zapošljava u "Centrotekstilu". Međutim, nakon godinu dana vraća se u Crkvu i biva postavljen za predavača Prizrenske bogoslovije. Pre stupanja na dužnost profesora oktobra 1959. u manastiru Rakovica, od patrijarha Germana prima monaški čin i dobija ime Irinej. Istoga meseca na dan Svete Petke 27. oktobra 1959. u crkvi Ružica ispod Kalemegdana u Beogradu rukopoložen je u čin jeromonaha. Dok je kao profesor u Prizrenskoj bogosloviji, službovao upućen je na postdiplomske studije u Atinu. Godine 1969. postavljen je za upravnika Monaške škole u manastiru Ostrog, odakle se vraća u Prizren gde postaje rektor Prizrenske bogoslovije. Sa te dužnosti 1974. izabran je za vikarnog episkopa patrijarha Germana Đorića sa titulom episkopa moravičkog. Za episkopa niškog postavljen je 1975, tu je stolovao gotovo 35 godina do izbora za patrijarha srpskog.

Patrijarh Irinej je u SPC poznat kao staložen i nepristrasan čovek nesklon svrstavanju u klanove ili lobije. Mada ga smatraju ekumenistom, a i sam je uoči izbora za patrijarha javno rekao da je vatikanski papa dobrodošao u Niš 2013. na proslavu 1700 godina Milanskog edikta, patrijarh Irinej do sada, kao član Svetog arhijerejskog sabora, nije podržavao izmene u tradicionalnom načinu služenja liturgije niti je novotarije bliske katoličanstvu i nesvojstvene iskonskom pravoslavlju dopuštao u Eparhiji niškoj.

Novoizabrani duhovni otac svih Srba uvažen je kao veliki neimar, ali i crkveni diplomata kome kao da je suđeno da miri zavađene i izlazi na kraj sa crkvenim raskolima u Americi, Australiji i još neprevaziđenim u Makedoniji. Nije isključeno da mu je, kako se može čuti među srpskim vladikama, "Bog namenio da bude i jedan od važnih aktera budućeg svehrišćanskog pomirenja, za čije jedinstvo se već vekovima čitaju molitve na bogosluženjima".

Patrijarh Irinej je dobro poznat srpskoj dijaspori, posebno na severnoameričkom kontinentu gde je uz danas počivšeg patrijarha Pavla poslednje decenije 20.veka imao zapaženu ulogu u prevazilaženju višedecenijskog srpskog crkvenog raskola. Sa svojim prethodnikom bio je takođe u poseti Srbima u Australiji, pre pet i po godina. Sećajući se tih "raskolničkih godina" u Americi pričao je da je tamo odlazio čak 22 puta. Sveti arhijerejski sabor je 1989. nameravao da ga postavi za episkopa u Čikagu, a četiri godine ranije išao je po nalogu Sinoda u posetu eparhiji sa sedištem u Čikagu, da bi 1986. bio postavljen za administratora te eparhije na godinu dana. Imao je nekoliko susreta na temu kako da se prevaziđe katastrofalni raskol sa tadašnjim mitropolitom novogračaničkim Irinejom Kovačevićem, šest godina pre pre nego što je došlo do izmirenja Novogračaničke mitropolije sa Patrijaršijom u Beogradu.

Kao što je, prema rečima ljudi bliskih novom srpskom patrijarhu, "u svojstvu episkopa bio uzdržan prema državnim vlastima u vreme Brozove i postbrozove komunističke vladavine, tako se i kada je reč o prelomnim zbivanjima u Srbiji tokom vladavine režima Slobodana Miloševića nije gurao među državnike, ali ni među vlastodršce posle petooktobarskih promena 2000."

Jedino se prilikom velikih narodnih protesta, koji su zahvatili Srbiju s jeseni 1996. godine, u porti niške Saborne crkve obratio demonstranatima rekavši da se "Crkva uvek postavlja na stranu pravde, istine i slobode". Iste večeri pozvao ga je grčki ambasador i telefonom mu čestitao na hrabrosti.

Po pitanju Kosova više puta je ponovio da je stav Crkve "da se za Kosovo borimo svim raspoloživim sredstvima": "Jevreji su čekali na Jerusalim 800 godina", poručivao je sa katedre Eparhije niške.

Upamćen je u Nišu i kao veliki crkveni graditelj i obnovitelj duhovnog života. Takođe, njegovom inicijativom u ovom gradu do 2013. treba da bude podignut najveći krst na Balkanu jer se tad u Nišu osim vatikanskog pape očekuju i predstavnici Milana, Carigrada, Trijera, Soluna... svih gradova vezanih za rimskog imperatora Konstantina, koji je u Milanu 343. godine legalizovao hrišćanstvo.

Radmila LONČAR