Propaganda, kognitivni rat i put Evrope ka samouništenju - PCNEN
PCNEN
10–12 minutes
Piše: Rikardo Martins*
Medijski narativi, kompleks superiornosti i psihološke bitke oblikuju budućnost Evrope. Samo-percepcija Evrope kao „bašte" zasljepljuje je za globalne realnosti, dok iracionalni narativi o ratu rizikuju ubrzavanje njenog vlastitog propadanja.
Jovet i O'Donel (2012), naučnici u oblasti političke komunikacije i studija propagande, definiraju propagandu kao „namjerno, sistematsko nastojanje da se oblikuju percepcije, manipuliše kognicijama i usmjerava ponašanje kako bi se postigao odgovor koji podržava željene namjere propagandista." Propaganda je oduvijek bila oružje rata, ali u današnjoj Evropi, a posebno u Njemačkoj, dostigla je nove nivoe sofisticiranosti. Ono što je nekada ciljalo strane protivnike sada se sve više usmjerava na domaće stanovništvo.
Uz podršku mejnstrim medija, strategija NATO-a i konsenzusa elita, propaganda u Evropi postala je manje o informisanju građana, a više o oblikovanju njihovog kognitivnog okruženja.
Njemački naučnik dr Jonas Tögel naziva ovaj fenomen „kognitivnim ratom", namjernim pokušajem oblikovanja misli, emocija, pa čak i instinkata cijelih populacija.
Propaganda stvorena kroz jednostrane vijesti i debate u Njemačkoj i Evropi danas je bez presedana po obimu, sofisticiranosti i potencijalu za samouništenje.
U ovom članku namjeravam ispitati trenutno stanje propagande u Njemačkoj i Evropi, njene ciljeve i samodestruktivnu putanju, ulogu NATO-a u oružavanju kognicija i kulturni mindset koji omogućava Evropljanima da sebe vide kao „baštu" okruženu „džunglom".
Koristeći glasove dr Tögela, intervjuer-a i naučnika Paskala Lotaca iz Instituta za studije neutralnosti na Univerzitetu u Kjotu i njemačkog filozofa Hansa-Georga Moelera, istražujem kuda ova propaganda vodi Evropu i ima li prostora za optimizam.
Trenutno stanje propagande u Njemačkoj i Evropi
Analiza dr Jonasa Tögela pokazuje da su njemački mediji danas propagandniji nego ikada od Hladnog rata. U svom istraživanju Tagesschaua, najgledanijeg njemačkog večernjeg informativnog programa, otkrio je sistematsko uokviravanje: počinje s naizgled neutralnim izvještavanjem, a zatim suptilno usmjerava gledaoce ka jednostrаним zaključcima. Ruski ratni zločini se naglašavaju, ukrajinski se ignorišu, a zahtjevi Rusije se prikazuju kao iracionalni, dok su ukrajinski legitimni.
Ovo nije slučajno. Tögel ističe da Njemačka troši preko 100 miliona eura godišnje na „odnose s javnošću", eufemizam za državno finansiranu propagandu. Obavještajne službe prate narative koji kruže u medijima i brzo postavljaju protivmjere kada alternativni pogledi dobiju na snazi.
Sam NATO je uspostavio „centre izvrsnosti" posvećene narativnom ratovanju, dok evropski zakoni, poput Zakona o digitalnim uslugama, stvaraju pravnu infrastrukturu za kontrolu online neslaganja, prema naučniku.
Ukratko, propaganda u Njemačkoj danas nije samo pristrasno izvještavanje; to je koordinirana, profesionalna i dobro finansirana kampanja koja zamagljuje granicu između informacija i psiholoških operacija.
NATO-ov kognitivni rat: Okretanje ka unutra
Tradicionalno, propaganda je bila usmjerena na strane neprijatelje. Danas, NATO otvoreno opisuje „kognitivni rat" kao novi domen bojišta, pored kopna, mora, vazduha, svemira i sajber prostora. Šesti domen je sam ljudski um.
Prema Tögelu, NATO-ova strategija otpornosti zahtijeva „otporne građane", definisane ne kao ljude sposobne za nezavisno razmišljanje, već kao pojedince koji „misle i osjećaju prave stvari". U praksi, to znači oblikovanje javnog mnjenja kako bi se osiguralo usklađivanje s ciljevima NATO-a, dok se neslaganje odbacuje kao „ruska dezinformacija".
Hipokrizija je upadljiva: zapadni lideri tvrde da brane demokratiju i otvoreni diskurs cenzurišući glasove neslaganja. Kao što Tögel primjećuje, ova inverzija — „odbrana slobode kroz cenzuru" — nije skrivena u sjenovitim sobama, već se otvoreno raspravlja na NATO konferencijama. Građanima se govori da je kognitivni rat odbrana od stranih manipulacija, dok su u stvarnosti njihovi vlastiti umovi bojište.
Cenzura na Zapadu postaje sve očiglednija. Politika Pentagona Trumpove administracije sada zahtijeva od novinara da dobiju autorizaciju prije izvještavanja o nekim, čak i neklasifikovanim informacijama, ili rizikuju gubitak pristupa. „Informacije moraju biti odobrene za javno objavljivanje od strane odgovarajućeg ovlašćenog zvaničnika prije nego što se objave, čak i ako su neklasifikovane", prema memorandumu Pentagona.
Zašto Evropljani vjeruju vlastitoj propagandi?
Jedno od upadljivih pitanja koje se postavlja je zašto Evropljani tako lako vjeruju vlastitoj propagandi, dok manipulaciju vide kao nešto što se dešava samo „negdje drugdje". Ovo pitanje sam postavljao mnogo puta, ali nikada nisam dobio odgovor, samo uvrijeđene poglede.
Prema Tögelu, dio odgovora leži u profesionalizaciji: njemačke televizijske debate i vijesti su pažljivo inscenirane kako bi stvorile kredibilitet. Počinjući s neutralnim izvještavanjem (tehnika „noga u vratima"), publika je sklonija prihvatiti pristrasne zaključke kasnije.
Drugi faktor je sociološki. Novinari često rade kao frilenseri ili ugovorni radnici, što znači da njihov opstanak zavisi od ispunjavanja očekivanja urednika. Ovo stvara „prirodni mehanizam", kako to Lotac naziva, gdje se konformizam nagrađuje, a neslaganje kažnjava. Vremenom, propaganda postaje manje zavisna od direktnih naredbi, a više od sistemske samocenzure.
Posljedice su opasne: javni strah od Rusije se namjerno kultiviše, ne da bi se podstakli mirovni pregovori, već da bi se održala podrška isporukama oružja i vojnoj eskalaciji. Statistički, viši nivoi straha koreliraju s većim javnim prihvatanjem rata i gubitkom blagostanja.
Njemačka nevina arogancija i evropska superiornost
Hans-Georg Moeler sa Univerziteta u Makau nudi drugu dimenziju: kulturni mindset koji podržava evropsku propagandu. On opisuje njemački stav kao „nevina arogancija", pretpostavka da njemačka superiornost, nekada zasnovana na nacionalizmu, sada se manifestuje kroz Evropsku uniju.
Njemačka projektuje moralnu superiornost na Evropu, uokviravajući EU kao „baštu" okruženu haotičnom „džunglom", kako je to izrazio Žozep Borel. Ovaj svjetonazor pretpostavlja da su Evropljani prosvijećeni čuvari civilizacije, dok ostatak svijeta zaostaje.
Moeler podsjeća na njemačkog političara koji se požalio predsjedniku Namibije da u toj zemlji ima više Kineza nego Njemaca, primjedba ukorijenjena u kolonijalnoj nostalgiji i superiornosti, zaboravljajući da Namibijci nisu zaboravili genocid koji je kolonijalna Njemačka tamo počinila.
Ova evropska arogancija zasljepljuje donosioce odluka za globalne realnosti. Dok Evropa čvrsto drži moralnu retoriku, zemlje poput Kine su je prestigle u modernizaciji i razvoju. Vjerujući da je njihova država blagostanja vječna, Evropljani podcjenjuju svoju ranjivost. Kao što Moeler upozorava, ovaj kompleks superiornosti ostavlja Evropu „zatečenom nespremnom", nepripremljenom za promjenjivi globalni poredak.
Propaganda kao samouništenje
I Tögel i Moeler slažu se u zabrinjavajućem zaključku: propaganda ne jača Evropu, već ubrzava njen pad jer sprječava njene lidere i građane da vide stvarnost. Uokviravajući rat u Ukrajini kao „bitku za demokratiju" bez realističnih ciljeva, evropski lideri kockaju se s vlastitim uništenjem. Za razliku od SAD-a ili Rusije, bilo kakva eskalacija bi direktno devastirala Evropu.
Štaviše, propaganda podstiče iracionalnost. Dok Rusija i Kina (i SAD u određenoj mjeri) djeluju prema geopolitičkoj logici, Evropa se drži emocionalnih narativa koji si protivrječe: Rusija je istovremeno slaba i spremna da osvoji Berlin; Ukrajina istovremeno pobjeđuje i očajnički zavisi od pomoći da preživi. Ove kontradikcije se održavaju samo kroz konstantnu manipulaciju.
Država blagostanja, nekada krunski dragulj Evrope, suočava se s pritiskom zbog balonirajuće vojne potrošnje. Sama Njemačka troši oko 200 milijardi eura godišnje na odbranu, preusmjeravajući resurse iz škola, zdravstvene zaštite, infrastrukture i penzija. Ako propaganda nastavi suzbijati neslaganje, građani mogu prekasno shvatiti da su njihova sigurnost i prosperitet žrtvovani na oltaru iluzija, prema naučnicima.
Razlozi za optimizam?
Uprkos ovoj sumornoj slici, Tögel nudi opreznu nadu: svijest raste kroz nezavisne medije, alternativne istraživačke kanale i građanski aktivizam koji razotkrivaju mehanizme propagande. On insistira da ako javnost zahtijeva mir, političke elite na kraju moraju slijediti.
Optimizam ne leži u NATO-u ili evropskim elitama, već u običnim građanima koji vraćaju svoju sposobnost za razum. Protivotrov propagandi je pluralizam: izloženost višestrukim perspektivama, kritička debata i istinska demokratija gdje odluke o ratu i miru počivaju na narodu, a ne na izolovanim elitama.
Zaključak
Propaganda stvorena kroz jednostrane vijesti i debate u Njemačkoj i Evropi danas je bez presedana po obimu, sofisticiranosti i samodestruktivnom potencijalu. Ona održava iracionalne politike, suzbija neslaganje i zasljepljuje Evropljane za globalne geopolitičke realnosti. NATO-ov kognitivni rat, daleko od toga da brani demokratiju, potkopava je ciljajući na umove vlastitih građana pod izgovorom da ih štiti. Kritika Hansa-Georga Moelera o njemačkoj aroganciji otkriva dublju kulturnu logiku: kompleks superiornosti Evrope održava iluziju da je „bašta" civilizacije, čak i kada je drugi prestižu.
Kuda ovo vodi? Ako se Evropljani ne probude, rezultat može biti pad u ekonomskom, političkom, akademskom, pa čak i civilizacijskom smislu. Ali ako se svijest proširi, ako građani vrate svoju ulogu donosilaca odluka, propaganda bi mogla kolabirati pod težinom svojih kontradikcija ili čak oživjeti demokratski duh koji je propaganda bila namijenjena da uguši. Druga mogućnost je nastaviti putem samouništenja.
*Rikardo Martins, doktor sociologije, specijalizovan za međunarodne odnose i geopolitiku
Prevod: PCNEN/AI
Нема коментара:
Постави коментар